انتشار مقاله علمی-پژوهشی "بازشناسی و بازخوانی ملاحظات نجومی در طرح‌اندازی میدان نقش جهان اصفهان" که توسط آقای یاغش کاظمی و با همکاری دکتر غلامرضا کیانی ده‌کیانی و ایرج صفایی نگارش یافته

مقاله "بازشناسی و بازخوانی ملاحظات نجومی در طرح‌اندازی میدان نقش جهان اصفهان" با رویکردی نوین به باورهای اختربینی در انجام مهم‌ترین فعالیت‌های اجتماعی پرداخته و با این نگرش به بازآفرینی جایگاه قرار گرفتن ستارگان رونده (به تازی سیاره‌ها) که تیر، ناهید، بهرام، هرمزد، کیوان و البته خورشید ماه نسبت به یکدیگر و نسبت به جایگاه ستارگان به ویژه برج‌های می‌پردازد. سپس زمان آغاز ساخت میدان نقش‌جهان اصفهان را مشخص می‌نماید. با اینکه اختربینی (به تازی تنجیم)، هیچ پایه علمی ندارد. ولی در ایران از صدها و هزارها سال پیش مردم و به ویژه فرمانروایان این سرزمین بدان باور داشته‌اند. از آنجا که دیدگاه‌های اختربینی را برای آغاز بسیاری از فعالیت‌ها در نظر می‌گرفته‌اند، با این روش می‌توان زمان رویدادهای بسیار مهم تاریخی را محاسبه نمود.

این مقاله بخشی از پایان‌نامه آقای یاغش کاظمی، دانشجوی دکتری دانشگاه هنر اصفهان است که زیر نظر دکتر غلامرضا کیانی ده‌کیانی به عنوان استاد راهنما و ایرج صفایی به عنوان استاد مشاور در حال انجام است و در مجله علمی-پژوهشی "معماری اقلیم گرم و خشک" منتشر شده است.

چکیده:

تغییرات ناشی از توسعه‌های معاصر، نه‌تنها موجب دگرگونی بسیاری از شهرهای تاریخی شده است، بلکه باعث از دست‌رفتن بسیاری از تجربیات علمی و شبه‌علمی دوره‌های مختلف تاریخی نیز گردیده است. این تجربیات، امروزه در میراث جهانی به عنوان بخشی از ثروت‌های فرهنگی و میراث ناملموس، قابل ارزیابی هستند. یکی از وجوه بنیادیِ شکل‌گیری محصولات معماریِ گذشته در برخی از شهرهای قدیمی، وجه نجومی آن‌هاست که در کنار علوم دیگر به کار می‌رفت. این وجه نجومی در فراورده‌های معماری، از نگاهی فراسازه‌ای و فرامکانی‌ست و بخشی از دانش‌ها و عادات زمانه خویش به شمار می‌آید که با خود شأن و مرتبه‌ای را نیز برای بناها و شهرهای با اهمیت فراهم آورده است. بر این اساس بازیابی و بازشناسی ابعاد نجومی مکان‌ها و محوطه‌های تاریخی موجب ارتقای آگاهی از لایه‌های پنهانِ موجود در آن‌ها خواهد شد و می‌تواند بازدیدکنندگان را به ابعاد گسترده‌تری از شناخت رهنمون شود. محوطه میراث جهانیِ میدان نقش جهان، یکی از مهم‌ترین آثار معماریِ شهری ایران و نماد پایتخت حکومت صفوی در اصفهان است. تا کنون پژوهشگران بسیاری این میدان را از دیدگاه‌های گوناگون مورد بررسی قرار داده‌اند. تحقیقِ پیشِ رو کوشیده است برای نخستین‌بار هم‌ترازیِ میدان نقش جهان را با اوضاع فلکیِ آسمانه‌اش مورد بررسی قرار داده و به بازشناسی و بازخوانی ملاحظات نجومیِ اختیار‌ـ‌‌شده در هنگام بنا‌کردنِ آن بپردازد. نگارندگان با روش تفسیری‌ـ‌تاریخی، دو بازه زمانیِ محتمل را برای آغاز به ساختِ میدان نقش جهان و بازار قیصریه از روی وقایع‌نگاری‌های عهد صفوی استخراج نموده و سپس بر مبنای احکام نجومی و با استفاده از نرم‌افزارهای شبیه‌سازِ آسمان، به بررسی نسبتِ باورهای تنجیمی با معماریِ این فضای شهری پرداخته‌اند. یافته‌های این تحقیق، استنتاجی نو از زمان دقیق طرح‌اندازی میدان و تأثیرپذیری محورِ آن از منظر و چشم‌انداز آسمانی‌اش‌ به دست می‌دهد.

لینک مقاله در وبسایت مجله معماری اقلیم گرم و خشک:

http://smb.yazd.ac.ir/article_2744.html