تولد خورشید یا انقلاب زمستانی و مشاهده آن از چارتاقی نیاسر

انقلاب زمستانی ، یا بر اساس باورهای قدیمی ، گرامی داشت تولد خورشید پس از پایان شب یلدا از جشنهای ایرانیان باستان است . در انقلاب زمستانی در عرض های میانی نیمکره شمالی زمین طول شب به بیشینه مقدار خود می رسد . لذا عوام با این باور که در پاییز هر شب نسبت به شب قبل طولانی تر می شود تا حدودی از طلوع خورشید در شب یلدا نا مطمئن می شدند . بنابراین شب یلدا را تا به صبح بیدار نشسته و به انتظار طلوع خورشید می ماندند و پس از طلوع خورشید در صبحگاه اولین روز زمستانی این پدیده را جشن گرفته ؛ تولد خورشید می نامیدند .

بنابر نظر کارشناسان موقعیت خورشید در این روز در هنگام طلوع ، از بین ستون های چارتاقی نیاسر از زاویه خاصی قابل مشاهده است. هرچند این موضوع منحصر به یک روز نمی شود، با این وجود همه ساله در انقلاب زمستانی علاقمندان جهت مشاهده چنین پدیده ای در بامداد روز اول دیماه در کنار این بنا گرد هم می آیند . امسال نیز به همین مناسبت رصدخانه دانشگاه کاشان با توجه به مجاورت این بنای تاریخی در کنار رصدخانه ، اقدام به برگزاری یک شب رصدی در شامگاه جمعه 30 آذر نموده و به مشاهده این پدیده در صبحگاه شنبه اول دیماه 86  پرداخت .