طرحی مرکز نجوم آماتوری توسط محمد سلطان الکتابی دانشجوی دانشگاه کاشان زیر نظر ایرج صفایی

   اگرچه چنان که در خور نجوم ایران باشد، در زمینه نجوم حرفه ای در چهارصد سال اخیر قدمهای چندانی برداشته نشده است. اما از سال 1378 شاهد پیشرفت سریع در بخش نجوم آماتوری بوده ایم. و در شهرهای بزرگ و بسیاری از شهرهای متوسط و حتی کوچک گروهها انجمنها و مراکز نجوم شکل گرفته ، و شروع به کار نموده است. و امکاناتی در حد توان برای آموزش نجوم گردآوری گردیده است. اما اغلب ساختمانها و مجموعه ها یاز یک ساختمان دیگر به عنوان مرکز نجوم تغییر کاربری داده شده است. تا به عنوان مجموعه ای برای فعالیت های ترویجی نجوم استفاده شود. و اگر هم از ابتدا با این قصد ساخته شده اند، ساختار چندان مشخصی برای آنها در نظر گرفته نشده است. چراکه در شهرسازی وجود چنین مجموعه هایی از قبل برنامه ریزی نمی شود. بنابراین لزوم طراحی چنین مجموعه هایی در نجوم کشور آشکارا احساس می شود. این دانشگاه کاشان و مخصوصا این رصدخانه سعی نموده تا با تشویق و ترقیب دانشجویان رشته های مرتبط همچنین ارائه راهنمایی های لازم این خلا را جبران نماید.
   محمد سلطان الکتابی دانشجوی رشته معماری دانشگاه کاشان و منجم آماتور تاکنون فعالیتهای زیادی در زمینه عکاسی نجومی انجام داده است. او طراحی یک سایت مرکز نجوم آماتوری را به عنوان پروژه پایان دوره کارشناسی انتخاب نمود. این پروژه زیر نظر مهندس مهدی ممتحن مدرس دانشکده معماری دانشگاه کاشان به عنوان استاد راهنما و ایرج صفایی کارشناس رصدخانه دانشگاه کاشان به عنوان مشاور طراحی شده است. آقای سلطان الکتابی این طرح را برای موقعیت ویژه ای در شهر اصفهان و در حاشیه زاینده رود طراحی نموده است. ایشان با توجه به تجربیاتی که در زمینه نجوم آماتوری  دارند، می توانند ارتباط مناسبی بین کاربردها و نیازهای سازه های نجومی و معماری برقرار نمایند.
در این طرح ابتدا اطلاعات مختصری در زمینه کلیات دانش اخترشناسی و تاریخچه آن ارائه گردیده است. سپس به بررسی تاریخچه نجوم ایران پرداخته و مهمترین مراکز نجوم و رصدخانه های ایران مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه به نیازهای یک مجموعه ای که با هدف ترویج نجوم و فعالیت در زمینه نجوم آماتوری اختصاص دارد، تحلیل گردیده است. و با توجه به گستره فعالیت طرح، نسبت به تعیین ساختار اقدام شده است.

این مجموعه برای پذیزش همزمان حدود 500 نفر در قسمتهای مختلف بنا طراحی شده . مهم ترین بخشهای این طرح شامل موارد زیر می باشد:
آسمان نمایی با زیربنای 1700 متر مربع و ظرفیت 100 نفر
سالن آمفی تئاتر با زیربنای 700 متر مربع و ظرفیت 200 نفر
مرکز اداری و آموزشی در سه طبقه و زیربنای 850 متر مربع
گالری با زیربنای حدود 100 متر مربع
رصدخانه با زیربنای 130 متر مربع و گنبدی به قطر 4 متر
فضای مناسب برای رصد با تلسکوپهای قابل حمل
فضای سبز، گذرگاه ها و فضای بازی بچه ها
پارکینگ و ...

در پلان کلی مجموعه از ساختار استرلاب مسطح به عنوان مهمترین ابزار نجومی که تاکنون بشر در بازه چند هزار سال از آن استفاده کرده الگوبرداری شده است. همچنین در طراحی مجموعه اداری و آموزشی از ساختار گردونه مهر که قدمت چند هزار ساله در معماری ایران دارد بهره گرفته شده است. و از وجود سازه های نجومی مانند ساعت آفتابی ، سدسی فخری ، شاخص نیمروز و آونگ فوکو ، ساختار صورتهای فلکی ، کره سماوی ، دنباله دارها و ... در جای جای بنا نیز استفاده شده است.

مشاهده طرح مشابه در زیر:

دو تن از دانشجویان موسسه آموزش عالی غیر انتفاعی نجف آباد در قالب پروژه پایان دوره کارشناسی معماری با مشاوره ایرج صفایی کارشناس رصدخانه دانشگاه کاشان اقدام به طراحی مجموعه ای به عنوان خانه فرهنگ نجوم اصفهان نمودند.