آسمان پر ستاره , طبیعت در حال نابودی -- گفتاری در باره نورپردازی غیر استاندارد و اثرات مخرب آن
پیش از اختراع چراغ و گسترش استفاده از آن ، برنامه فعالیت و خواب انسانها را عمدتا چرخش زمین و طول روز و شب تعیین می کرد. از زمانیکه ما به تکنولوژی ای دست یافتیم که قسمت قابل توجهی از شب را از بین می برد، ساعت های مفید شب زنده داری ما به طور متوسط 13 درصد افزایش یافته است.اما با وجود اینکه این تسهیلات مدرن سرعت فعالیت های انسان را افزایش داده اند، کم کم مشکلات فراوانی هم برای اکوسیستم ایجاد کردند.
زیرا زندگی روی زمین از میلیون ها سال پیش در محیطی شکل گرفته است که از دوره های منظم روشنایی و تاریکی تشکیل شده وهمه فعالیتها برای یک دوره تناوب 24 ساعته تنظیم شده است. قابل پیش بینی بودن طول روز و شب در طی سالها باعث شکل گیری بدن موجودات زنده به گونه ای شده است که بتوانند حداکثر بهره وری را از هر دوی دوره های تاریکی و روشنایی داشته باشند.از این رو هورمون ملاتونین که در بدن جانداران در طول هزاران سال وجود داشته است، در پاسخ به دوره های تاریکی و روشنایی و شب ها 10 برابر روزها ترشح می شود. اما روند رو به رشد از بین بردن شب و روشن کردن آن ، ساعت فیزیولوژیک تمام موجودات زنده را بر هم زده است.همچنان که مطالعات علمی نشان می دهد استفاده از نورهای مصنوعی نه تنها فواید عمده ای برای انسان ندارد بلکه با بر هم زدن ریتم طبیعی تاریکی و روشنایی سلامتی موجودات زنده را به خطر انداخته است،همچنان که در انسان قرار گرفتن بیش از حد در مقابل نور مصنوعی باعث کمبود ترشح هورمون ملاتونین شده و باعث افزایش احتمال بروز بیماریهایی چون سرطان سینه،سرطان خون ، افسردگی، صرع، سرطان پروستات و ... می شود.
در تصویر زیر نمای 360 درجه از آلودگی نوری رصدخانه دانشگاه کاشان قابل مشاهده است:
اما اولین مطالعات را حدود 40 سال پیش ستاره شناسان در خصوص آلودگی نوری داشتند، چرا که پیش از محسوس بودن این افزایش روشنایی برای سایر افراد تجهیزات دقیق ستاره شناسان متوجه چنین شرایطی شده بود. کم فروغ تر شدن ستارگان در شهرهای بزرگ آنان را بر آن داشت تا چرایی موضوع را جویا شوند.در واقع رفته رفته حدود 2000 ستاره بواسطه آسمانهای آلوده به نورهای مصنوعی از دیدگان مردم کشوری مثل آمریکا ناپدید شد.
برای رفع مشکلات ناشی از افزایش طول روزها و استفاده بهینه ازسیکل 24 ساعته شبانه روز در دنیای مدرن، باید توفیق در به دست آوردن این تعادل، به مقررات دقیق روشنایی احتیاج دارد. در کشورهای اروپایی چنین قوانینی همزمان با افزایش آگاهی های اجتماعی نسبت به نورپردازی شبانه و درک وجود نورهای مزاحم شکل گرفت.
بین سهم سود و سرمایه گذاری،تفریح،امنیت، مسائل زیبایی هنری و آسمان شب تعادل برقرار کنیم.شما می توانید نمونه های فراوانی از آلودگی نوری را که در اثر استفاده غیر منطقی از نور مصنوعی ایجاد می شود، در اطرافتان ببینید. اگر شما درجه تاریکی آسمان در محل زندگی خود را هر سال نسبت به سال قبل بسنجید به پدیده آشکار از بین رفتن آسمان شب در شهرها پی می برید.. چراغهای مورد استفاده در شهرها بیشتر نور گسیلی خود را مستقیما به سمت آسمان نشانه می روند که هیچ تاثیری در روشنایی محوطه ها ندارد، بلکه فقط باعث هدر دادن مقدار زیادی انرژی الکتریکی می شود. صرف نظر از اینکه آثار سوء فراوانی هم بر زیبایی محیط و سلامت جسمی و روانی شهرنشینان دارد.
اما احتمال دارد از آنچه تا کنون گفته شد چنین نتیجه گیری کنید که اخترشناسان مایلند تمام چراغها در طول شب خاموش بمانند. در حقیقت چنین نیست. آنچه مطلوب است درک درست و صحیحی از مفهوم نیاز به روشنایی در شب است و برای رسیدن به این مهم است که اصولا میزان روشنایی چراغها در شب و نحوه نصب آنها باید معقول،کارا و از نظر اقتصادی به صرفه باشد. ما می خواهیم نسل های آتی میراث دار شب های پرستاره ای باشند که ما برایشان حفظ و حراست کرده ایم. چیزی که از 1950 تا کنون حتی در روستاهای دوردست نیز یافت نمی شود. آنهم برای اینکه نور چراغهای شهرمان نور ستارگانی را که صدها ، هزاران و میلیون ها سال سفر کرده اند تا به دیدگان ما برسند، با بی رحمی از ما می گیرند.
در اینجا باید به بازی دوجانبه تکنولوژی اشاره کرد.مدرنیسم از یک سو امکان سفر به فضا و رصد فضاهای بیکران و دوردست را با استفاده از تلسکوپ های غول پیکر برای ما فراهم می کند تا تصویر نفس گیری از ستارگان و سیارات دوردست به دست آوریم و از سوی دیگر با دادن روشنایی مصنوعی به شبهایمان، پرده ای بر روی آسمان شب کشیده است.
رصدخانه دانشگاه کاشان با همکاری انجمن آسمان تاریک دانشگاه کاشان تلاش دارد تا قدمی هرچند کوچک در زمینه آگاه نمودن اذهان عمومی در مورد آلودگی نوری و تاثیرات آن برداد. امید است تا علاقمندان و فرهیختگان ما را در این امر یاری نمایند.
متن اولیه از ن.د.
نظر شما :