مشاهده طلوع خورشید انقلاب تابستانی از چارتاقی نیاسر در روز چهارشنبه یکم تیر ماه ۱۳۹۰ و برگزاری پنجمین نشست علمی چارتاقی نیاسر در رصدخانه دانشگاه کاشان

چارتاقی نیاسر یک بنای باستانی با قدمتی حدود 2000 سال است . این بنا یکی از مجموعه بناهایی است که از اواخر دوران اشکانی و اوایل ساسانی به جای مانده است. در این بناها قاعده سازه تقریبا مربعی است. چهار ستون در چهار گوشه بنا قرار گرفته و با چهار تاق بیضی شکل به همدیگر متصل شده و در بالای بنا به شکل مربع می رسد. سپس با ایجاد چهار عدد پاتاق در گوشه های این مربع ، یک شکل هشت ضلعی ایجاد می شود . که گنبد بر روی آن قرار می گیرد.
تاقبل از ساخت چارتاقیها بشر برای ایجاد سقف از ساختار تخت استفاده می نمود. این گونه از سقف های تخت از جنس چوب و یا نهایتا تخته سنگ ساخته می شده است. بر اساس نظر آندره گدار در کتاب آثار ایران تا قبل از ساخت چارتاقی ها فقط دو نمونه تصویر از سقفهای گنبدی در مصر باستان و میان رودان ( بین النهرین ) برجای مانده است. بنابر این چارتاقی های ایران اولین نمونه سقف گنبدی است که بر جای مانده است. بطوری که این گونه سقف با کنار هم قرار دادن قطعات کوچک سنگ به شکل گنبد با رعایت اصل تجزیه نیرو ها ساخته شده است. بنابر این چارتاقی ها، یکی از مهم ترین اسناد جهش معماری جهان و افتخار معماری ایران محسوب می شود. تکامل این گونه از معماری در ساختار مساجد کاملا مشخص است.
اما در معماری ایرانی چهار ، چلیپا ، مربع ، صلیب و صلیب شکسته نماد جاودانگی است. این گونه عناصر معماری را در آرامگاه ها از چند هزار سال قبل تاکنون می توان مشاهده نمود. از سویی گنبد نیز نماد آسمان است. در چارتاقی ها این دو عنصر معماری به طرز بسیار ماهرانه ای با یکدیگر تلفیق شده است.
با توجه با وجود غار رئیس ( یا سوراخ ریس ) ، و چشمه نیاسر به عنوان نماد آناهیتا و بعضی از موارد دیگر می توان حدس زد که این بنا یک بنای آیینی است. چرا که آثار مهراوه یا همان  پرستشگاه مهر در زیر زمین ( غار رئیس )در فاصله اندکی از آن قرار دارد. و  احتمالا با آیین مهر یا میترا ارتباط داشته است.
بر اساس نظر آقای رضا مرادی غیاث آبادی زاویه قرار گیری بنا بگونه ای است، که در زمانهای مشخصی از سال  ( برای نمونه  انقلابین و اعتدالین ) طلوع و غروب خورشید از بین ستونهای چارتاقی نیاسر قابل مشاهده است. بر اساس مطالعات پنج سال اخیر آقای صفایی کارشناس رصدخانه دانشگاه کاشان در مورد نظریه آقای غیاث آبادی، می توان طلوع خورشید را در انقلابین یعنی اول تیر ماه و اول دی ماه  از زاویه خاصی از بین ستونها مشاهده نمود. ولی این پدیده منحصر به یک روز نمی شود. و در هریک از دو مورد در یک بازه زمانی چند روزه  قابل مشاهده می باشد. اما از آنجا که در زبان فارسی رصدخانه به مجموعه بناهایی اتلاق می شود  که صرفا فعالیت تحقیقاتی نجوم در آن انجام می شود. بنابراین نمی توان به سادگی عنوان رصدخانه، به چارتاقی نیاسر داد. هرچند دوره ساخت بنا مربوط به یکی از دوره های درخشش دانش اخترشناسی ایران باستان می شود.

در تصویر زیر می توانید طلوع خورشید را از بین ستونهای چارتاقی نیاسر در انقلاب تابستانی 1389 مشاهده نمایید:

در روز یکم تیر دقایقی پس از طلوع خورشید، جلسه پرسش و پاسخ با حضور جناب آقای غیاث آبادی و آقای صفایی کارشناس رصدخانه دانشگاه کاشان در این رصدخانه در نیاسر کاشان برگزار می شود لذا از علاقمندان و صاحب نظران دعوت می شود. تا در این نشست علمی حضور پیدا کنند.


مطالب بیشتر:
گزارشی از یک بنای باستانی در ایرلند
آیا چارتاقی نیاسر یک بنای میترایی است؟
گزارش برگزاری چهارمین نشست علمی چارتاقی نیاسر
برگزاری سومین نشست چارتاقی نیاسر
گزارش برگزاری دومین نشست علمی چارتاقی نیاسر
گزارش برگزاری گردهمایی علمی چارتاقی نیاسر
تولد خورشید یا انقلاب زمستانی در چارتاقی نیاسر