آیا نخستین گام برای ستاره شناسی، خریدن تلسکوپ است؟

چه زمانی باید تلسکوپ بخریم؟

بسیاری از علاقمندان دانش ستاره شناسی و گاه پدر و مادران آنها تصور می کنند نخستین گام برای آغاز نجوم، خریدن تلسکوپ است. در صورتی که چنین نیست. در ابتدا باید به مطالعه کتابهای نجومی، شرکت در دوره های آموزش نجوم ، استفاده از نرم افزارهای نجوم آماتوری و بالاخره شرکت در شب های رصدی پرداخته شود، تا دیدگاه مناسبی از آسمان در هر کس ایجاد گردد.
کسی که ابتدا یک تلسکوپ تهیه می کند بدون آنکه بداند از آن چگونه استفاده کند، معمولا چند بار به سطح ماه نگاه کرده و خسته می شود. چراکه موقعیت سیارات، سحابی ها، خوشه های ستاره ای و کهکشانها را نمی شناسد. همچنین زمانی که هر یک از آن اجرام آسمانی بالاتر از افق هستند و قابل رصد هستند را نمی داند. در بسیاری موارد تلاش زیادی می کنند تا از حیاط یا پشت بام خانه خودشان در یک شهر متوسط یا بزرگ، آنهم با آلودگی نوری بسیار زیاد دنبال کهکشانهای بسیار کم نور بگردند. عاقبت ناموفق از ستاره شناسی خسته شده و ذوق نجومی آنها در نطفه خفه می شود.
نکته دیگر اینکه با مشاهده تصویر اجرام آسمانی که در تلویزیون یا اینترنت با استفاده از تلسکوپهای بزرگ و یا با تکنیکهای تصویربرداری و پردازش ایجاد  شده اند، تصور می کنند باید با یک تلسکوپ کوچک آماتوری بصورت مستقیم و از چشمی تلسکوپ همان تصاویر را ببینند. اما اینطور نیست. بهتر است هر علاقمندی، چندین بار در کنار کسانی قرار گیرد که مهارت کار با تلسکوپ داشته و نقشه آسمان و موقعیت اجرام آسمانی جالب را می دانند و به رصد اجرام آسمانی بپردازد. تا تصور درستی از توانایی تلسکوپها و شرایط رصد پیدا کند. بعضیها خیال می کنند با یک تلسکوپ آماتوری می توانند تصویری مانند یک پوستر بزرگ از سیاره زحل یا مشتری ببینند که آن تصویر توسط تلسکوپ فضایی هابل گرفته شده است. اما وقتی مستقیما همان سیاره را از تلسکوپ به اندازه یک "ماش" می بینند نظرشان تغییر می کند.
آسمان زیباست. باید ابتدا بیاموزیم چگونه، در کجا و با چه ابزاری زیبایی های آن را ببینیم. باید تصور درستی از اندازه واقعی یک سحابی داشته باشیم تا با دیدن مستقیم آن از چشمی تلسکوپ به وجد بیاییم.

نگارش: ایرج صفایی