تصویربرداری از بخش از آسمان که نواختر در آن پدیدار می‌شود در رسدخانه دانشگاه کاشان در نیاسر

تابستان امسال انفجار نواختری در ستاره متغیر T CrB در پیکر آسمانی تاج شمالی رخ می‌دهد. ایرج صفایی مسئول رسدخانه (رصدخانه) دانشگاه کاشان در شامگاه دوشنبه 25 تیر 1403 از همان بخشی از آسمان که پدیده نواختر در آن دیده خواهد شد عکس گرفته است. تنظیمات دوربین طوری است که اگر آسمان بدون آلودگی نوری و غبار داشته باشیم، با چشم بتوانیم ببینیم. به سادگی دیده می‌شود که تا زمانی که انفجار نواختر رخ نداده، با چشم نمی‌توان چیزی در این بخش از آسمان که با دایره مشخص شده است، دید. تنها با تلسکوپ و در آسمانی که آلودگی نوری و ریزگرد نداشته باشد می‌توان ستاره را پیدا کرد. هنگاهی که انفجار نواختر روی داد، برای یک یا چند شب در این بخش از آسمان نور کمی همچون یک ستاره معمولی دیده می‌شود. شاید مردم عادی به آن توجهی نکنند. اما برای دوستداران اخترشناسی بسیار جالب است.

پدیده نواختر در ستاره دوتایی که دو همدم به اندازه کافی به هم نزدیک باشند رخ می‌دهد. چنانکه در تصویر سوم نشان داده شده، فروریزش مواد از ستاره‌ای با حجم بیشتر همچون یک غول سرخ بر روی یک ستاره چکال ولی کم حجم همچون یک کوتوله سفید برای زمان درازی انجام می‌شود. هنگامی که تعادل هیدرواستاتیکی ستاره به هم خورد، ستاره چگال، با یک انفجار نواختری، بخشی از مواد را به بیرون پرتاب می‌کند. در زمان انفجار، درخشش ستاره چندین برابر می‌شود.

در تصویر چهارم نمودار منحنی نوری ستاره دوتایی T از پیکر آسمانی تاج شمالی در زمانی که انفجار نواختری در 80 سال پیش رخ داده را می‌بینید. می‌توان دید که قدر ظاهری ستاره در حالت عادی نزدیک 10 است. در زمان انفجار نواختر ممکن است قدر ظارهی آن تا 2 افزایش یابد. اگر آسمان تمیز و بدون آلودگی نوری داشته باشیم، ستارگان تا قدر ظاری 6 را باید بتوان دید. ولی در تابستان امسال با وجود ریزگردها و آلودگی نوری شاید با چشم نتوان این رویداد اخترشناسی را به خوبی دید.