دانش و هنر مربوط به استراب ایرانی به زبان تصویر کشیده شد.

با همکاری آقای ایرج صفایی، کارشناس رصدخانه دانشگاه کاشان فیلم مستند استرلاب با موضوع تاریخچه، انواع، ساختار، چگونگی ساخت و کاربرد این ابزار اخترشناسی قدیم ساخته شد.

۱۳ مهر ۱۳۹۲ | ۰۰:۰۰ کد : ۷۹۰۲ ابزارهای نجوم قدیم اخترشناسی باستان
تعداد بازدید:۶۷۳

سید جمال کشاورز به سفارش معاونت صنایع دستی استان اصفهان این فیلم را ساختند. مشاور علمی و طراح استرلاب در این فیلم ایرج صفایی کارشناس رصدخانه دانشگاه کاشان بودند. این فیلم بخشی از پژوهشهای آقای صفایی در پانزده سال اخیر را در مورد این ابزار به تصویر کشیده است. در این فیلم بخشهای طراحی و کاربرد استرلاب در رصدخانه دانشگاه کاشان فیلمبرداری شده است. مدیر فیلمبرداری این طرح آقای آرش جانثاری بوده و آقای منصور حافظ پرست به عنوان قلمزن در این طرح همکاری نموده اند. مراحل ساخت این ابزار نیز در کارگاههای گوناگونی در شهر اصفهان انجام گرفته و به تصویر کشیده است. هدف اصلی این پروژه نمایش فعال بودن جامعه علمی و صنعتی اصفهان در زمینه ساخت استرلاب بوده و بسیاری از هنرهای دستی مرتبط با موضوع را معرفی نموده است. پژوهشهای میدانی کارگردان و فیلم برداری این فیلم حدود پانزده ماه به طول انجامید و امید است این دانش و هنر ایرانی در کمترین زمان به ثبت ملی برسد.

استرلاب مهمترین ابزار نجوم قدیم است که قدمتی چند هزار ساله دارد. این ابزار برای اندازه گیری و پردازش داده های نجومی به کار می رفته است. البته چندی است در جامعه ما مورد بی مهری قرار گرفته است. هرچند در طراحی بسیار از ابزارهای پیشرفته کنونی از ساختار استرلاب الگوبردای شده است.  اگرچه راجع به مخترع آن نمی توان به صراحت سخن گفت. اما در نجوم قدیم و نجوم باستان ایران استفاده زیادی از آن می شده است. در ادبیات کهن ازجمله شاهنامه فردوسی و اشعار شاعران بزرگ ایرانی نیز جایگاه ویژه ای دارد. بخش زیادی از تکامل استرلاب در ایران پهناور انجام گرفته است. به همین دلیل دقیق ترین و متنوع ترین گونه های استرلاب در منطقه ایران بزرگ طراحی و ساخته شده است. بنابراین شاید به گزاف نباشد که این ابزار را ایرانی بدانیم.

لازم به ذکر است آقای ایرج صفایی تاکنون پژوهش گسترده ای در زمینه ابزارهای نجوم قدیم ایران انجام داده اند. از این بین به بازطراحی و احیای سیزده گونه استرلاب می توان اشاره نمود. شاید در مورد بسیاری از گونه های استرلاب تنها نامی در برخی کتابها آورده شده است. اما ایشان با هزینه شخصی تاکنون شش گونه آن را ساخته اند. و گاه مقاله هایی نیز در این زمینه ارائه کرده اند. بخشی از مهمترین فعالیتهای ایشان در زمینه احیای ابزار های نجوم قدیم که تاکنون اعلام عمومی شده است می توان به موارد زیر اشاره نمود:

- تلفیق ربع مقنطر ، ربع مجیب و ربع ساعتی به عنوان سه ابزار نجوم قدیم و ساخت آن
- طراحی و ساخت زرقاله
- احیاء ، طراحی و ساخت استرلاب زورقی
- طراحی و ساخت استرلاب مسطح
- احیاء طراحی و ساخت چند صفحه ویژه برای استرلاب مسطح
- ارائه مقالاتی در باره ابزارهای نجوم قدیم
- طراحی و چاپ و انتشار کیت آموزشی استرلاب

- راه اندازی مرکز بایگانی ، پزوهش و نشر میراث علمی جمشید کاشانی
- نگارش خودآموز کار با استرلاب
- طراحی و نظارت بر اجرای دو ساعت آفتاب مدل سیاره ای با لگوبرداری از ذات الحلق
- احیا، طراحی و ساخت استرلاب مسطری با قطر 280 میلیمتر از جنس فلز برنج
- طراحی و ساخت ساعت آفتابی مدل استوانه­ ای از جنس فلز برنج
- طراحی و اقدام به ساخت بیش از ده ابزار نجوم قدیم که بنا به دلایلی تاکنون اعلام عمومی نشده اس

 

کلیدواژه‌ها: استرلاب اسطرلاب astrolabe


نظر شما :