گزارشی از موزه تجهیزات نجومی آستان قدس رضوی در مشهد

موزه ها یا همان گنجینه ها زبان گویای غنای فرهنگ و تمدن هر کشوری است. اگرچه بسیاری از آثار به جای مانده از گذشته درخشان ایران زمین زینت بخش موزه های خارج از کشور است. با این وجود بصورت جسته و گریخته می توان بخشهایی از آثار گذشتگان خود را در موزه های نچندان پرشمار کشورمان بیابیم. موزه آستان قدس رضوی در شهر مشهد در کنار بارگاه علی بن موسی الرضا (ع) یکی از موزه های برجسته کشور به حساب می آید. این موزه دارای چند بخش است که یکی از آنها موزه نجوم و ساعت می باشد. این بخش از موزه از سال 1378 در طبقه دوم ساختمان مرکزی موزه های این آستان با مساحت 450 متر مربع راه اندازی شده است. و 11 ویترین را به خود اختصاص داده است. هسته اولیه ابزارهای این موزه را تجهیزاتی که دکتر سید جلال تهرانی اهداء نموده تشکیل می دهد. که ابزارها و تجهیزاتی نیز به آن اضافه گردیده است.
شش دستگاه استرلاب مسطح و کروی ، یک دستگاه حلقه کریمی ، سه عدد قبله نما یا صفحه قبله نما ، 5 دستگاه قطبنما که در بعضی از ساختاری شبیه ژیروسکوپ در آن ها استفاده شده است، چندین ساعت آفتابی ، چند مدل کره فلکی و مدل کره زمین، 5 دوربین دوچشمی ، 3 دوربین تک لوله و 4 دستگاه تلسکوپ مهم ترین ابزار های این موزه را تشکیل می دهد. البته چندین ساعت عقربه ای سه دستگاه سکتانت ، یک دستگاه اکتانت ، 3 دستگاه دوربین تئودولیت دو دستگاه افلاکنما یک ربع مجیب ( نوعی کوادرانت ) و ابزار های ویژه ای همچون حلقه اعتدالی دیگر تجهیزات این موزه را تشکیل میدهد.
از جمله مهم ترین ابزارهای موجود استرلاب مسطحی از مجموع 34 استرلاب دقیق و نفیس ساخته عبدالائمه است که جای خوشحالی است که نمونه ای از آن در این موزه است. چرا که اکثر غریب به اتفاق چنین ابزار ها در خارج از مرزهای ایران زینت بخش مهم ترین موزه های دنیا است.

این مجوعه همه روزه به غیر از روزهای تعطیل از ساعت 8 صبح تا 8 شب پذیرای بازدید کنندگان است. البته در روزهای تعطیل نیز از 8 تا 12 صبح در های این موزه به روی مشتاقان پیشینه تاریخی ایران باز است.
نشانی سایت اینترنتی این مجموعه   www.aqm.ir
 

گردآوری و نگارش: ایرج صفایی