شیخ بهایی

آشنایی با شیخ بهایی

 

بهاء الدین محمد بن عزالدین حسین، معروف به شیخ بهائی در سال 953 ه.ق 1546 میلادی در بعلبک متولد  شد. او در جبل عامل در ناحیه شام و سوریه در روستایی به نام "جبع" یا "جباع" می زیسته است.

بهاءالدین در کودکی به همراه پدرش به ایران آمد و پس از اتمام تحصیلات، شیخ الاسلام اصفهان شد. چون در سال 991 هجری قمری به قصد حج راه افتاد، به بسیاری از سرزمینهای اسلامی از جمله  عراق، شام و مصر رفت و پس از 4 سال در حالی که حالت درویشی یافته بود، به ایران بازگشت.

شیخ بهایی نجوم و ریاضی را نزد استادان زیر فرا گرفته است

- ملا علی مذهب : شیخ بهایی دروس حساب ، هندسه ، جبر و مقابله و هیئت را نزد وی فرا گرفت .

- مولانا افضل قاضی : شیخ بهایی نزد وی به فراگیری ریاضیات پرداخت.

- ملا محمد باقر بن زین العابدین یزدی مؤلف کتاب مطالع الانوار در هیئت و عیون الحساب که از ریاضی دانان عصر خود بوده نیز درس خوانده است.

 

ازجمله آثار شیخ بهایی در رابطه با نجوم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- الاسطرلاب یا صحیفه - به زبان عربی ، در علم هیئت

- تحفه حاتمی یا تحفه حاتمیه یا هفتاد باب( در استرلاب) - به زبان فارسی ، در چگونگی کاربرد استرلاب

- تشریح الافلاک - در علم هیئت است که در هند و ایران چاپ شده.

- جهه القبله

- حاشیه تشریح الافلاک

- حاشیه تکمله خفری

- رساله فی ان انوار سائر الکواکب مستفاده من الشمس - درباره اینکه نور سایر سیارات از خورشید گرفته شده است .

- رساله فی حل اشکالی عطارد و القمر

- رساله فی معرفه القبله

- رساله فی نسبه اعظم الجبال الی قطر الارض

- رساله القبله

- تضاریس الارض - با ((شرح چغمینی )) چاپ شده.

- شرح ((شرح چغمینی )) قاضی زاده رومی

- رساله در کرویت زمین

گفته می شود که در علوم فلسفه، منطق، هیئت و ریاضیات تبحر داشته است. اما به عنوان یک چهره جهانی در نجوم ایران شناخته نمی شود و نمی توان شیخ بهایی را در ردیف دانشمندانی همچون ابوریحان بیرونی، عبدالرحمان صوفی، خواجه نصیرالدین توسی و جمشید کاشانی قرار داد. آثار نجومی شیخ بهایی بیشتر بازگو کردن دانش دیگر دانشمندان قبل از خود است. زندگی علمی او  همزمان با رنسانس در اروپا  بوده است ولی همچنان بازگو کننده نظریه زمین مرکزی است. مجموعه تألیفاتی که از او بر جای مانده در حدود 88 کتاب و رساله است. هرچند بیشتر به فعالیت های علمی ایشان اشاره می شود اما او آثاری در علوم غریبه نیز دارد. از جمله این آثار می توان به کتاب های نقش سلیمانی، سِرٌ المستتر، فالنامه شیخ بهایی که برگرفته از آثار اوست همچنین کشکول شیخ بهایی، که مطالب شبه علم در آن کم نیست، اشاره کرد. وی در سال 1031 ه.ق در اصفهان درگذشت و بنابر وصیت خودش  جنازه او را در مشهد دفن کردند.